Opieka naprzemienna już oficjalnie w polskim prawie
by Joanna Koczur · 8 września 2015
Z dniem 29 sierpnia 2015r. weszła w życie nowelizacja przepisów Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, a także Kodeksu Postępowania Cywilnego w zakresie wprowadzenia instytucji opieki naprzemiennej do polskiego porządku prawnego. Do tej pory opieka naprzemienna nie była uregulowana w przepisach, lecz jej orzekanie nie było też zakazane. W praktyce jednak polskie sądy niezwykle rzadko uciekały się do tego typu rozwiązań. Opieka naprzemienna popularna jest za to w krajach Europy Zachodniej oraz w USA.
Czym zatem jest opieka naprzemienna? Jest to system sprawowania opieki nad małoletnim dzieckiem, w którym to systemie dziecko po rozwodzie rodziców przebywa raz u jednego, raz u drugiego rodzica w podobnych okresach czasowych (np. po dwa tygodnie lub po miesiącu). Taki sposób wspólnego sprawowania władzy rodzicielskiej zapewnia równy kontakt z dzieckiem obojga rodziców i każdy z nich ma zapewniony udział w wychowaniu dziecka w takim samym stopniu, a nie tylko na zasadzie „weekendowego rodzica”. Wówczas podział obowiązków wynikających z posiadania dziecka jest sprawiedliwy. Z drugiej strony opieka taka zdaniem psychologów powoduje destabilizację życia dziecka, które co dwa tygodnie, czy co miesiąc zmuszone jest zmieniać swe miejsce pobytu i otoczenie. Osobiście sądzę jednak, iż ów brak stabilizacji wart jest poświęcenia dla zachowania równych kontaktów dziecka z obojgiem rodziców – oczywiście, gdy brak jest innych przeciwwskazań ku temu.
Co dokładnie się zmienia? Otóż w przepisach procedury cywilnej, a konkretnie w art. 59822 wprowadzono wprost możliwość orzeczenia, w którym sąd określi, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach oraz zastosowania do takiego orzeczenia przepisów dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem, ponadto w art. 7562 K.P.C. również dodano możliwość uregulowania sposobu roztoczenia pieczy nad małoletnim w ten sposób, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach. To oznacza, że ustawodawca wprost dopuszcza możliwość orzekania przez sądy o opiece naprzemiennej. Zmianie uległy także przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. §1 a art. 58 KRiO otrzymał nową treść. Istotą zmiany jest wprowadzenie możliwości orzeczenia przez sąd wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie nawet bez pisemnego porozumienia małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Dotychczas sąd mógł pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom tylko na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie o sposobie jej wykonywania. Jeżeli zatem rodzice nie porozumieli się w tym zakresie, sąd zawsze powierzał wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego – wtedy o opiece naprzemiennej nie mogło być mowy. Jedyną szansa na jej orzeczenie był więc zgodny wniosek obojga rodziców. Obecnie nawet bez pisemnego porozumienia rodziców teoretycznie istnieje szansa na orzeczenie opieki naprzemiennej.
Zmiany te niewątpliwie idą z duchem czasu i być może spowodują częstsze stosowanie systemu opieki naprzemiennej, przełamując dotychczas panujący trend ograniczania władzy rodzicielskiej jednego z rodziców (najczęściej ojca) i powierzanie jej w pełni matce dziecka. Jednakże coraz częściej po rozwodzie to właśnie ojciec dziecka otrzymuje pełnię praw rodzicielskich, co wskazuje na przełamywanie panujących uprzedzeń. Możliwe, że nowe przepisy spowodują w pewnym stopniu ograniczenie zjawiska „niedzielnych ojców” i „pełnoetatowych matek”.
